Poznaj Polskę - POLSKA УКРАЇНА

Prezydent

PolAlex 20/02/2012 No Comments

Prawa i obowiązki prezydenta określa Konstytucja RP (z kwietnia 1997 r.). Według obowiązującej ustawy zasadniczej Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest głową państwa, najwyższym przedstawicielem Polski i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Oznacza to, że stoi na czele władzy wykonawczej, jest powołany do reprezentowania polskich interesów na arenie międzynarodowej, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji i ma obowiązek troszczyć się o bezpieczeństwo państwa.

Prezydent zarządza wybory do Sejmu i Senatu, w szczególnych przypadkach ma prawo do skracania ich kadencji. Może zarządzić referendum ogólnonarodowe w ważnych dla państwa sprawach, wymagających decyzji wszystkich obywateli (takim referendum było np. głosowanie w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej).

Prezydent ma wolny wybór w powoływaniu Prezesa Rady Ministrów, w praktyce nie zdarza się jednak, by powierzył zadanie formowania nowego gabinetu politykowi, który nie ma poparcia sejmowej większości.

Prezydent RP ma bezpośrednią możliwość wpływania na proces stanowienia prawa, poprzez prawo veta wobec ustaw, które Sejm może co prawda odrzucić, ale większością aż 3/5 głosów, przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (230). Może też przed podpisaniem ustawy zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucja RP, co w praktyce miewa decydujący wpływ na proces legislacyjny.

Pełniąc rolę najwyższego reprezentanta państwa polskiego prezydent ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje ambasadorów oraz przyjmuje listy uwierzytelniające od przedstawicieli innych państw. Prezydent decyduje również o przyznawaniu odznaczeń i orderów państwowych. Ma również prawo łaski, tz. może uchylać ostateczne orzeczenia sądowe (w praktyce prezydent konsultuje tego rodzaju decyzje z Ministrem Sprawiedliwości).

Prezydent jest również zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców wszystkich rodzajów wojsk, a w czasie wojny mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych i może zarządzić powszechną mobilizację.

Prezydent wykonuje swoje zadania z pomocą urzędów: Kancelarii Prezydenta RP i Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz Zespołu Doradców Prezydenta RP.

Prezes Rady Ministrów

PolAlex 19/02/2012 No Comments

Prezes Rady Ministrów reprezentuje Radę Ministrów i kieruje jej pracami, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach, jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej (zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej).

Prezes Rady Ministrów może pełnić jednocześnie funkcję szefa jednego z resortów lub przewodniczącego komitetów (obecny Premier jest przewodniczącym Komitetu Integracji Europejskiej). Premier może być równocześnie posłem na Sejm RP. Nie może natomiast pełnić urzędu Prezydenta RP, ani też innych wysokich urzędów państwowych, takich jak Prezes NIK, Prezes NBP czy Rzecznik Praw Obywatelskich.

Desygnowany Prezes Rady Ministrów ma swobodę w doborze współpracowników – członków Rady Ministrów. Wybrany przez niego gabinet musi być zatwierdzony przez Sejm poprzez udzielenie votum zaufania. Nominacje ministerialne podpisuje i wręcza Prezydent RP.

Premier oraz jego ministrowie składają przed Prezydentem RP przysięgę następującej treści: “Obejmując urząd Prezesa Rady Ministrów uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji i innym prawom Rzeczypospolitej Polskiej, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem”. Przysięga może być zakończona słowami “Tak mi dopomóż Bóg”.

Konstytucja RP stoi na straży stabilnych rządów większości parlamentarnej, dlatego odwołanie Prezesa Rady Ministrów z pełnionego stanowiska przed wygaśnięciem kadencji Sejmu jest skomplikowane i trudne do przeprowadzenia.

Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu, a także w razie: nie uchwalenia przez Sejm votum zaufania dla Rady Ministrów, wyrażenia Radzie Ministrów votum nieufności lub rezygnacji z innych powodów.

Prezydent Rzeczypospolitej, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów, zachowując tym samym ciągłość władzy i kontrolę nad działaniem administracji rządowej.

Władza wykonawcza

PolAlex 19/02/2012 No Comments

Rada Ministrów, czyli polski rząd, składa się z szefów ministerstw i instytucji centralnych. Rada Ministrów jest organem władzy wykonawczej. Ustawa o działach administracji publicznej daje Prezesowi Rady Ministrów (Premierowi), który stoi na czele Rady Ministrów, duże możliwości kształtowania jej składu osobowego.

Premier może tworzyć, łączyć lub likwidować resorty oraz zmieniać zakres ich kompetencji, a także składać do Prezydenta RP wnioski o poszerzenie Rady Ministrów o tzw. ministrów bez teki, koordynatorów części prac Rady Ministrów, np. reformy systemu oświaty czy reformy zdrowia.

Do Rady Ministrów mogą być powoływani również przewodniczący określonych w ustawach komitetów, np. Komitetu Integracji Europejskiej.

Skład Rady Ministrów proponuje Premier i przekazuje stosowny wniosek do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, który powołuje Radę Ministrów i odbiera od niej przysięgę na wierność Konstytucji i innym prawom Rzeczypospolitej Polskiej.

Rada Ministrów kieruje bieżącą polityką państwa, zapewnia wykonanie ustaw poprzez wydawanie rozporządzeń, koordynuje i kontroluje prace administracji rządowej, zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, chroni interesy Skarbu Państwa oraz uchwala projekt budżetu i kieruje jego wykonaniem. Rada Ministrów zawiera również umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji i może wypowiadać inne umowy międzynarodowe.

Członkowie Rady Ministrów odpowiadają solidarnie przed Sejmem za działalność rządu, mogą tez ponosić odpowiedzialność indywidualną za działania powierzone im przez Premiera lub leżące w kompetencjach ich ministerstw. Za naruszenie prawa lub popełnienie przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem, każdy minister może odpowiadać przed Trybunałem Stanu, specjalnym sądem powołanym przez Sejm.

Przedstawicielami Rady Ministrów na terytorium Rzeczypospolitej są wojewodowie. Jest ich tylu, ile województw tj. 16. Wojewodom podlega administracja rządowa na obszarze poszczególnych województw. Urzędnicy podlegający wojewodom, a także urzędnicy pracujący w urzędach centralnych i ministerstwach tworzą korpus służby cywilnej, niezależną politycznie administrację realizującą zadania administracyjne. Zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej jest Prezes Rady Ministrów.

Oprócz korpusu służby cywilnej, w Kancelarii Prezesa RM i w ministerstwach istnieją również tzw. gabinety polityczne, czyli zespoły doradców opracowujące szczegółowe założenia polityki rządu i poszczególnych ministerstw.

Partie polityczne

PolAlex 18/02/2012 No Comments

Po przemianach 1989 r. w Polsce zmienił się system polityczny i partyjny. Dotychczasowa hegemonia ideologii komunistycznej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ustąpiła miejsca politycznemu pluralizmowi. Początkowo istniał wyraźny podział na partie wywodzące się z ruchu “Solidarności” i ugrupowania postkomunistyczne. Obecnie podział ten coraz bardziej traci na znaczeniu, a polska scena polityczna upodabnia się do europejskich i światowych standardów.

W Polsce funkcjonują więc partie socjaldemokratyczne, liberalne, konserwatywne, narodowe, chłopskie i populistyczne. Największe ugrupowania polityczne w Polsce, które uzyskały najlepsze wyniki w ostatnich wyborach parlamentarnych to:

Platforma Obywatelska
Prawo i Sprawiedliwość
Sojusz Lewicy Demokratycznej
Polskie Stronnictwo Ludowe
Platforma Obywatelska to ugrupowanie założone w 2001 roku, które chce reprezentować wyborców o poglądach liberalnych, przedsiębiorców prywatnych i środowiska biznesowe, ale także tych wszystkich, którzy troszczą się o zdrowe i silne państwo, oparte na gospodarce wolnorynkowej i zasadach konkurencji.

Prawo i Sprawiedliwość to partia prawicowa, nawiązująca to tradycji niepodległościowej, wywodząca się z ruchu solidarnościowego lat osiemdziesiątych. PiS reprezentuje tę część prawicowego elektoratu, który opowiada się za tradycyjnym porządkiem społecznym, gospodarką wolnorynkową, silnym i bezpiecznym państwem, walką z korupcją, zwłaszcza wśród polityków. PiS powstało w 2001 roku.

Sojusz Lewicy Demokratycznej to partia, która powstała w 1999 roku z koalicji wyborczej o tej samej nazwie. W ostatnich wyborach Sojusz startował wraz z Partią Demokratyczną, Socjaldemokracją Polską oraz Unią Pracy w ramach ruchu Lewica i Demokraci. Obecnie SLD posiada własny klub poselski Lewica. Sojusz deklaruje poglądy socjaldemokratyczne, zarówno pod względem społecznym, jak i gospodarczym.

Polskie Stronnictwo Ludowe to nowoczesna partia chłopska. PSL reprezentuje interesy producentów rolnych, mieszkańców wsi i małych miejscowości (w dużych aglomeracjach miejskich ma niewielkie poparcie). Działacze PSL nawiązują do tradycji partii chłopskich i ruchu ludowego sprzed II wojny światowej i PSL Stanisława Mikołajczyka (jedynej niezależnej partii politycznej działającej w latach 1945-47).

Rozwój kulturalny

PolAlex 22/05/2011 No Comments

Okres Jagiellonów to również czasy rozkwitu kulturalnego Polski, stanowiącej jedno z centrów europejskiego renesansu. Szczególne zasługi dla rozwoju kultury i nauki polskiej położyli królowie Kazimierz Jagiellończyk i Zygmunt I Stary. Z tych czasów pochodzą “Kroniki” Jana Długosza, dzieła rzeźbiarza Wita Stwosza, historyka Kallimacha, czy wreszcie najwybitniejsze utwory literackie autorstwa Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza-Modrzewskiego.
O poziomie nauki polskiej czasów jagiellońskich świadczyć może choćby “O obrotach sfer niebieskich” – rewolucyjne dla ówczesnej nauki dzieło Mikołaja Kopernika.

Przywileje szlacheckie

PolAlex 22/05/2011 No Comments

Rycerstwo polskie dawnym zwyczajem zwoływane było przez książąt na zjazdy zwane sejmami. W końcu XV w (1493 r.) za króla Jana I Olbrachta ustaliły się zasady składu sejmu krajowego, który składał się z Króla i Senatu (czyli rady królewskiej) i Izby Poselskiej. W tej ostatniej zasiadali przedstawiciele szlachty, wybierani na sejmikach ziemskich oraz reprezentanci kilku najbogatszych miast. Był to jeden z najstarszych parlamentów europejskich.

Począwszy od Króla Ludwika Węgierskiego (przywilej koszycki 1374) kolejni władcy zdobywali sobie poparcie szlachty specjalnymi przywilejami. Szczególnie ważne były przywileje podatkowe oraz słynne prawo z 1432 r. “Neminem captivabimus nisi jure victim”, wyprzedzające o 256 lat angielski “Habeas Corpus Act”. Dzięki uzyskanym przywilejom politycznym władza królewska uległa osłabieniu. Kulminacją tego procesu była Konstytucja “Nihil Novi” (1505), zakazująca monarsze podejmowania ważnych decyzji bez zgody Sejmu.

Jagiellonowie

PolAlex 22/05/2011 No Comments

Dynastia Jagiellonów władała państwem polsko-litewskim przez następne dwieście lat, tworząc w pewnym momencie (II połowa XV wieku) jedno z największych imperiów europejskich – Jagiellonowie rządzili w Polsce, na Litwie, w Czechach i na Węgrzech. Panowanie Władysława Jagiełły powszechnie kojarzy się z wielkim militarnym sukcesem – rozgromieniem wojsk Zakonu Krzyżackiego pod Grunwaldem (1410). Niestety, zwycięstwo to nie zostało wykorzystane – Krzyżacy zdołali obronić Malbork i, mimo kolejnych porażek w polu, potęga Zakonu nie została złamana. Kilkadziesiąt lat później doszło do kolejnego starcia (wojna trzynastoletnia 1454-1466) i dopiero wtedy udało się odzyskać Pomorze Gdańskie i zlikwidować zagrożenie, jakie dla państwa polskiego stanowił Zakon Krzyżacki. Z czasem państwo zakonne uległo sekularyzacji i stało się lennem polskim. Pojawiło się jednak kolejne niebezpieczeństwo. Na wschodzie wyrosła potęga, która przez następne 500 lat miała być nierozerwalnie związana z dziejami Polski – Wielkie Księstwo Moskiewskie. Nie udało się też Jagiellonom uratować Węgier, które na 200 lat znalazły się pod panowaniem tureckim.

Państwo zjednoczone – ostatni Piastowie

PolAlex 22/05/2011 No Comments

Za panowanie ostatnich Piastów: królów Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego większość ziem polskich została na nowo zjednoczona. Stała się państwem silnym, sprawnie zarządzanym, uczestniczącym aktywnie w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym Europy. W tym właśnie okresie powstał w Krakowie uniwersytet (1364 – drugi po praskim w Europie Wschodniej), sama zaś stolica Polski ogrywała rolę jednego z centrów dyplomatycznych (zjazd monarchów w 1364). Głównym problemem państwa były nieustanne konflikty z Czechami (spory o Śląsk) i z Zakonem Krzyżackim (od 1226 r.), który zdołał utworzyć w Prusach silne państwo i stale zagrażał polskim granicom.
Kazimierz Wielki nie miał legalnego następcy, przez co wygasła główna linia Piastów (1370) i tron polski objęli sprzymierzeni i skoligaceni z Piastami Andegawenowie Węgierscy (1370-1384 – król Ludwik Węgierski, jego córka Jadwiga). Zagrożenie ze strony Zakonu Krzyżackiego skłoniło wtedy Polskę do zawarcia sojuszu z Litwą. Uwieńczeniem rokowań był ślub małoletniej Jadwigi, koronowanej na króla Polski z Wielkim Księciem Litewskim Jagiełłą oraz unia obu państw (Krewo 1385).

« previous page